Tôi là một sinh viên Việt Nam. 16 năm đi học, tôi quen với khái niệm một tiết học 45 phút. Trong giờ học, nhiều lúc có thể làm bài tập về nhà của môn khác, có thể nói chuyện rúc rích, cười đùa, chuyền giấy, ăn quà vặt dưới hộc bàn, nghe nhạc, đọc truyện, ngủ, lên Facebook, lướt mạng… và thậm chí bất cứ việc gì có thể giết thời gian khác. Đồng ý là không phải lúc nào cũng do giáo viên dạy chán mà do học sinh nghịch.

Sang Nhật, lần đầu tiên tôi biết đến khái niệm 1 tiết học là 90 phút. Và có những ngày trong tuần là 6 tiết ở trường. Từ 9 giờ sáng đến 7 giờ tối.

Giữa các tiết là 10 phút nghỉ giải lao. Và nghỉ trưa là 1 tiếng. 1 tiếng đồng nghĩa là không có khái niệm về nhà ăn cơm, chợp mắt một giấc ngắn rồi đến trường. Nếu không tự làm cơm hộp thì xuống canteen mua cơm hộp bán sẵn. Nếu tiết buổi chiều có bài kiểm tra thì 1 tiếng nghỉ trưa ít ỏi đó còn cần ôn lại bài.

Thú thực, 1 tuần học đầu tiên tôi đã cảm thấy mình theo không nổi. Suốt 1 tiết học, học nghĩa là học, không 1 giây nào hở ra để chơi hay đầu óc bay bổng đi chỗ khác. Đầu óc phải hết sức tập trung, vì giáo viên nói 2 câu lại đặt câu hỏi 3 câu. Và đương nhiên phải suy nghĩ ngay để trả lời luôn. Sai thì thôi. Sẽ được sửa. Nên khái niệm sợ sai cũng không tồn tại.
Học với tốc độ rất nhanh. Nhanh nhưng không hề lướt. Mà thậm chí một chữ trong hơn chục quyển sách giáo trình đủ các kĩ năng, không bị bỏ sót chữ nào. Mẫu câu nào cũng đọc, bài nào cũng làm, chỗ nào trống là điền. Tôi có cảm tưởng trừ phần giới thiệu tác giả của mỗi quyển sách là bỏ qua, còn mục lục cũng không trừ lại. Liên tục và liên tục. Đọc viết nghe hỏi trả lời hiểu dịch suốt 90 phút/ tiết.

Tuần đầu tiên sau khai giảng, tôi thấy mình như một cái chong chóng, quay tít mù mỗi ngày. Ví dụ, bình thường trước các bài tập, giảng viên sẽ cho sinh viên suy nghĩ 5-15 phút tuỳ mức độ khó dễ. Ở đây, để tiết kiệm thời gian học cái khác, thời gian suy nghĩ luôn là các mốc 5 giây, 10 giây và 15 giây. Vì thế não đương nhiên phải hoạt động cật lực. Ít nhất để theo kịp bài giảng. Chưa kể khả năng nghe hiểu phải đủ tốt để nghe giải thích bài giảng. Không tốt cũng phải tốt, vì hết chọn lựa rồi.

Sinh viên thoải mái chơi nhạc cụ giữa sân trường. Ảnh chụp tại ĐH Kinki, Nhật Bản.

Ở Nhật vì giờ làm việc muộn, 11 giờ tối các ga tầu rất đông đúc người tan sở trở về nhà. 11 giờ tối bên này cảm giác như 7 giờ tối ở Việt Nam vậy. Nên sáng các hoạt động thường bắt đầu từ 9h, quán xá, trường học, ngân hàng, bệnh viện, bưu điện…

Nhưng dù bắt đầu từ 9h cũng không phải muộn đâu, vì người Nhật không có thói quen ngủ trưa, và làm việc từng giây từng phút một. Đi làm về muộn, thậm chí về nhà chuyến tàu cuối cùng là 12 rưỡi đêm. Nhìn cách các thầy cô người Nhật làm việc mới thấy họ nghiêm túc với thời gian như thế nào.

Trong giờ dạy, không có khái niệm lên Facebook, tuyệt đối không nghe gọi điện thoại, không bao giờ đến muộn, không bao giờ tự ý đi đâu dù là 1 phút mà không thông báo. Mà nếu có đi cũng là photo tài liệu giấy tờ cần cho buổi học. Thường là cần chuẩn bị trước giờ học. Nếu có nhầm lẫn hay thay đổi, mới ra ngoài. Và trước khi đi bao giờ cũng xin lỗi. Sau khi về luôn là thở gấp gáp vì đã đi vội vã. Họ không “dám” phí phạm một giây nào của sinh viên.

Sinh viên học đúng 90 phút mỗi tiết thì giảng viên cũng không có tích tắc nào ngồi không. Họ cùng làm bài tập như sinh viên, cùng làm bài kiểm tra như sinh viên, sau đó đối chiếu lại. Chứ không phải rảnh rang rồi lấy bài giải in sẵn ra so.

Tự nhiên tôi nhớ đến có vị giáo viên, một quyển giáo án 20 năm chép lại cho đẹp 2 lần. Và cũ mèm nội dung. Và sáo mòn từng dấu câu chấm phẩy. Và luôn đọc chép. Thậm chí nội dung cũng là sao lại tổng hợp có biên tập từ sách giáo viên. Tôi nghĩ nếu muốn tự hào nghề nghiệp, trước hết phải có tự trọng với nghề đã. Nếu không hài lòng thì nên chấp nhận với chọn lựa. Đừng bao giờ bảo không có chọn lựa vì bạn làm nó nghĩa là bạn chọn nó rồi. Kể cả làm vì ai hay ai bắt làm.

Nước Nhật là một đất nước đứng lên thần kì từ đống tàn tích nát vụn của chiến tranh. Quanh năm cũng thiên tai khắc nghiệt. Nhiều đến nỗi người ta còn chẳng sợ nữa. Con người là điều làm thay đổi từ quá khứ đến hiện tại. Đầu tư chú trọng vào giáo dục. Là đầu tư có lãi về con người.

Bảo vệ trường lịch sự đứng thành hàng để chỉ dẫn chỗ để xe đạp cho sinh viên trong bãi gửi xe. Câu họ luôn nói là: “Xin mời”

Người Nhật rất hay động viên, khích lệ nhau. Đôi khi người nhận thấy áp lực. Nhưng đa số là biến thành động lực để thể hiện lòng biết ơn. Tôi đang nghĩ nếu nước Nhật không kéo nhau lên mà thay vì lôi nhau xuống trong đố kị, ích kỉ thì giờ nước Nhật đã ra sao? Đi học, tôi luôn được khen rất nhiều. Tôi hiểu, thầy cô không khen cho vui. Nhưng các mức khen chung dành cho sinh viên thường là khá và tốt.

Đi học hơn 2 tháng, chỉ có 3 lần tôi đặc biệt được khen là xuất sắc. 2 bài viết luận và 1 bài thuyết trình ngắn. Và với tần suất 2 ngày 1 bài kiểm tra. Tôi đã rình điểm 100/100 nhưng vẫn chưa thể. Một bài kiểm tra 20 phút với 2 mặt giấy A4 kín đặc chữ.

Trong khi các bạn Trung Quốc, Đài Loan đã luôn đọc hiểu nhanh gấp đôi khả năng nhận biết mặt chữ của tôi. Nhưng điểm số luôn là 96,97,98. Vì tôi luôn có chỗ thiếu sót hoặc nhầm lẫn để bị trừ. Chẳng hạn như hôm nay, sau 8km đạp xe hộc tốc giữa mưa cho kịp giờ. Tôi vừa ngồi xuống ghế và 3 giây sau là bài kiểm tra ở trước mặt. Thở một hơi dài, uống 1 ngụm nước và lao vào chiến đấu. 1 điểm bị trừ là do tôi thiếu 1 dấu nét 1mm. Chỉ thế thôi. Nhỉnh hơn dấu chấm một chút. Và mất 1 điểm. Tôi nhận ra, người Nhật có thể luôn cổ vũ, nhưng khi đánh giá kết quả luôn nghiêm khắc hết mức. Trong công việc, hẳn cũng vậy. Đấy là lý do nhiều người bị căng thẳng. Họ không sợ gì thiệt thòi về phía họ, họ sợ phụ sự động viên đã được cho.

………………

Theo Nhật Linh
(Nguồn: Vietnamnet, ngày 24/06/2015)