Gần 20 năm làm việc �?nhà xuất bản Tr�?là khoảng thời gian hạnh phúc nhất trong đời ch�? bởi không ch�?được đọc nhiều sách mà còn có th�?tìm kiếm, khai thác và xuất bản những đ�?tài hay, thú v�? có ích cho giới tr�?và cộng đồng. Sau khi ngh�?hưu, tình yêu sách vẫn nguyên vẹn trong ch�? thậm chí có v�?mạnh m�?hơn với hàng loạt d�?án, công việc giảng dạy, c�?vấn xuất bản cho một s�?đơn v�?kinh doanh sách�?/span>

Ảnh chân dung hội họa của TS. Quách Thu Nguyệt

Làm việc nhiều hơn �?tuổi hưu trí �?điều này đến t�?cốt cách của một người hoạt động xông xáo t�?tr�? hay t�?ý thức chọn lựa cho mình một nghĩa v�?nào đó đối với cộng đồng?

Thời học sinh �?sinh viên, tôi rất năng động, xông xáo với các sinh hoạt học tập, ngoại khoá. Rồi sau đó, môi trường làm việc tại các đơn v�?thuộc đoàn Thanh niên TP.HCM (1977 �?1990), nhà xuất bản Tr�?(1991 �?2009), khiến tôi lúc nào cũng tr�?trung, sung sức. Nay dầu đã ngh�?hưu, nhưng “năng lượng�?vẫn tràn đầy. Được t�?do làm theo ý mình, làm những điều mình yêu thích và có ý nghĩa cho cộng đồng mà không chịu một sức ép nào như lúc này đây, với tôi qu�?là hạnh phúc.

So với trước khi ngh�?hưu, gi�?công việc nhiều hơn, đa dạng hơn, th�?thách nhiều hơn, nhưng lại thấy nh�?nhàng, vui, hiệu qu�?vì không b�?vướng bận thời gian cho con cái, cho gia đình, không phải lo hoàn thành k�?hoạch, ch�?tiêu, lo chuyện “cơm áo gạo tiền�?cho nhân viên mỗi năm như thời làm quản lý trực tiếp �?nhà xuất bản Tr�?

Sách có v�?trí th�?nào đối với ch�?

Tôi mê sách t�?bé. Thời còn đi học, tôi thường xuyên “ngồi đồng�?�?các thư viện hàng ngày. Rồi ước mơ sau này s�?làm quản th�?thư viện đ�?được đọc thật nhiều sách. Khi lập gia đình, trước ngày cưới vài ngày, tôi kh�?n�?bê c�?t�?sách thời con gái t�?nhà mình sang nhà chồng như là “của hồi môn�?trước con mắt đầy ngạc nhiên của m�?chồng!

�?tuổi này, nghiệm lại cuộc đời mình, sách là tình yêu của tôi, là thầy dạy tôi mọi chuyện sống, yêu thương và làm việc…

>> Xem tiếp

(Nguồn: Sài Gòn Tiếp Th�? 17/2/2014)

Thông thường phải đến tháng 10 các giải Nobel mới được công b�? Tuy nhiên, t�?cuối năm qua đã có không ít đồn đoán rằng giải Nobel Y học năm nay s�?trao cho người có công tìm ra artemisinin, loại thuốc chữa sốt rét đã cứu hàng triệu người khắp th�?giới. S�?ra đời của loại thuốc này t�?ngày đầu tiên cho đến khi được th�?giới công nhận là một câu chuyện ly k�? vì bắt nguồn t�?cuộc chiến chống M�?của Việt Nam và có s�?đóng góp của giới khoa học nước ta. Nhân ngày Sốt rét th�?giới (25.4), xin điểm lại s�?kiện y khoa này bằng loạt bài sau.

BÀI 1: D�?án tuyệt mật 523

SGTT.VN – Trong th�?k�?21, sốt rét dường như b�?che khuất bởi những dịch bệnh thời thượng như AIDS, SARS, cúm A/H5N1, cúm A/H1N1, nhưng nếu biết rằng cho đến nay mỗi năm có khoảng 250 triệu người khắp th�?giới mắc bệnh và hơn 1 triệu người chết vì sốt rét, thì bất k�?ai cũng phải giật mình.

Thanh hao hoa vàng, còn được gọi là thanh cao hoa vàng, thanh hao, thanh cao, thảo cao, ngải si, ngải hôi, ngải đắng… Ảnh: TL

Theo nhiều tài liệu, trong cuộc chiến chống M�?những năm 60 th�?k�?20, b�?đội Việt Nam b�?sốt rét tấn công rất d�?dội. GS Zhou Yiqing, nhà khoa học Trung Quốc từng sang Việt Nam thời đó đ�?nghiên cứu v�?sốt rét, hồi tưởng: “Dọc đường mòn H�?Chí Minh là những trận mưa bom d�?dội của lực lượng Hoa K�?đ�?xuống và tôi đã chứng kiến sốt rét làm tiêu hao một nửa sức mạnh chiến đấu của b�?đội Việt Nam, thậm chí giảm đến 90% sức mạnh một khi binh lính b�?lên cơn sốt rét. Khi đó, ngoài chiến trường b�?đội thường nói: “Chúng tôi không s�?đ�?quốc M�?mà ch�?s�?bệnh sốt rét�? cho dù s�?thật là căn bệnh này gây thiệt hại cho c�?hai bên�? Sốt rét khủng khiếp như th�?vì theo giới y học, ký sinh trùng sốt rét đã kháng với chloroquine, loại thuốc chữa sốt rét ph�?biến thời đó.

Trước tình hình này, Chính ph�?Việt Nam Dân ch�?Cộng hoà đã nh�?Trung Quốc nghiên cứu tìm ra một loại thuốc chữa sốt rét hữu hiệu. Trong một bài viết đăng trên tạp chí Cell năm qua, hai tác gi�?Louis H. Miller và Xinzhuan Su của viện D�?ứng và bệnh nhiễm trùng quốc gia Hoa K�? viết: “Chính ph�?Trung Quốc đã họp tại Bắc Kinh ngày 23.5.1967 đ�?tìm kiếm một loại thuốc chữa sốt rét hữu hiệu. Kết qu�?là một chương trình nghiên cứu sốt rét tuyệt mật cấp quốc gia ra đời, gọi là D�?án 523, quy t�?hơn 500 nhà khoa học thuộc 60 phòng thí nghiệm khác nhau�?

Là một thành viên trong nhóm nghiên cứu, GS Zhou Yiqing nói: “Chúng tôi được chia thành hai nhóm, một nhóm theo đuổi ch�?tạo thuốc t�?các chất hoá học, một nhóm đi vào hướng y học c�?truyền. Trong nhóm sau, các chuyên gia xem xét một loạt những cây c�?được lưu truyền trong dân gian hoặc ghi chép trong y văn c�?có tác dụng chữa sốt rét. Chúng tôi chia nhau đến tận các làng bản xa xôi đ�?hỏi người dân v�?những bài thuốc bí mật chữa sốt bằng thảo dược. Cuối cùng cây thanh hao hoa vàng (tên Latinh là Artemisia annua) được “chọn mặt gửi vàng�?đ�?tập trung nghiên cứu sâu hơn�?

Ra đời trong vất v�?và tranh cãi

Tác dụng cắt sốt của thanh hao hoa vàng được ghi nhận trong những c�?m�?thời Hán và được dân gian nước này công nhận qua nhiều th�?k�? Năm 340, lần đầu tiên cây thuốc này được Cát Hồng, một danh y thời Đông Tấn, mô t�?có tác dụng chữa sốt rét.

Trong các phòng thí nghiệm của D�?án 523, chiết xuất của thanh hao hoa vàng tiêu diệt được ký sinh trùng sốt rét trên chuột, nhưng các nhà nghiên cứu muốn biết nhiều hơn: hoạt chất nào đã làm điều này? Trong t�?nhiên, cây trồng nào có nhiều hoạt chất đó nhất? Liệu hoạt chất đó có băng qua hàng rào máu �?não đ�?chữa tr�?được bệnh sốt rét th�?não? Hoạt chất có tác dụng dưới dạng to�?dược, thuốc uống và thuốc tiêm tĩnh mạch hay không?

Hàng loạt câu hỏi được đặt ra, và cũng như nhiều phát minh khác, phải sau 190 lần thất bại, cuối cùng nhóm của GS Tu Youyou mới biết rằng nhiệt đ�?cao đã phá hu�?các thành phần trong thanh hao hoa vàng, vì th�?cần chiết xuất với nhiệt đ�?thấp. Cần nói thêm, GS Tu Youyou là người được ch�?định đứng đầu D�?án 523 vào đầu năm 1969.

Ngày 4.10.1971, Tu và cộng s�?đã chiết xuất được một thành phần tr�?sốt rét có hiệu qu�?100% trên kh�?và chuột. Ngay lập tức, các nhà khoa học đi đến những vùng có dịch sốt rét hoành hành �?Nam Trung Quốc đ�?th�?/p>

Tháng 9.2011, GS Tu Youyou (ảnh) đã được qu�?Lasker của M�?trao tặng giải Nghiên cứu y học lâm sàng Lasker DeBakey. Đây là một phần thưởng danh giá được mệnh danh giải “Nobel Hoa Kỳ�? vì t�?ngày thành lập vào năm 1945 đến nay, 81 người đoạt giải này đã giành giải Nobel sau đó, trong đó có 29 người trong hai thập k�?qua. Trong lời m�?đầu bài diễn văn chúc mừng GS Tu, lúc này đã 81 tuổi, ban t�?chức nói: “Trong lịch s�?y học lâm sàng, chúng ta không thường xuyên có được một khám phá đã làm dịu nỗi đau và tai ho�?cho hàng trăm triệu người cũng như cứu sống vô s�?người, đặc biệt là tr�?em, �?hơn 100 quốc gia�?

nghiệm trên người. Kết qu�?cho thấy chất này tốt hơn chloroquine rất nhiều. Năm 1972, Tu báo cáo kết qu�?th�?nghiệm trong một hội ngh�?quốc gia v�?D�?án 523 và được đánh giá là đi đúng hướng. Cũng trong năm này, nhóm của GS Tu nhận diện được một loại tinh th�?không màu được xem là hoạt chất chính. H�?gọi nó là Qinghaosu, nghĩa là “thành phần cơ bản của Qinghao (thanh hao hoa vàng)�?mà ngày nay th�?giới gọi là artemisinin.

Nhưng dù GS Tu thành công, mọi chuyện cũng đi vào quên lãng vì D�?án 523 là bí mật quốc gia. Artemisinin tinh ch�?được chuyển đến chiến trường Việt Nam đ�?h�?tr�?b�?đội Việt Nam chống sốt rét. Mặt khác, lúc đó tại Trung Quốc vẫn còn là thời k�?Cách mạng văn hoá (1966 �?1976), với hàng triệu trí thức b�?x�?tội và không có một kênh chính thống nào đ�?công b�?nghiên cứu.

Nhưng cho đến nay, người góp phần lớn nhất cho việc tìm ra artemisinin vẫn là một ch�?đ�?tranh cãi. Theo Zhiguo Xu và Hepeng Jia, sau khi nguồn tin GS Tu Youyou chiết xuất thành công hoạt chất tr�?sốt rét t�?thanh hao hoa vàng lan đi, nhiều nhóm nghiên cứu độc lập khác thuộc D�?án 523 cho biết h�?cũng thành công trong chiết xuất hoạt chất theo những cách khác nhau, thậm chí một s�?hoạt chất còn có đ�?tinh luyện cao hơn và hiệu qu�?điều tr�?tốt hơn Qinghaosu. Mặt khác, viện Y học c�?truyền Trung Quốc (nay là viện Hàn lâm khoa học y học Trung Quốc), nơi GS Tu làm việc, đã không th�?chiết xuất đại trà artemisinin. Th�?nhưng theo nhà thần kinh học Rao Yi, khoa trưởng trường Khoa học đời sống thuộc đại học Bắc Kinh và nghiên cứu lịch s�?artemisinin trong nhiều năm, mặc dù nhiều nhà khoa học cũng góp phần nhất định trong khám phá, th�?nhưng cách thức chiết xuất hoạt chất mà GS Tu đ�?xuất được xem là bước ngoặt quan trọng trong việc tìm ra artemisinin.

BÀI 2: Một nhà khoa học Anh kiên cường

SGTT.VN – GS Tu Youyou có công chiết xuất thành công hoạt chất tr�?sốt rét t�?thanh hao hoa vàng. Tuy nhiên, nếu không có s�?đóng góp của cộng đồng khoa học th�?giới, nổi bật là GS Nick White, có l�?vũ khí lợi hại đ�?ngăn chặn thảm ho�?sốt rét này phải mất một thời gian lâu hơn mới được s�?dụng chính thức.

Sinh ra đ�?nghiên cứu sốt rét

Học sinh châu Phi trong ngày Chống sốt rét của châu lục này. Ảnh: TL

Bức xúc vì s�?th�?ơ với những bằng chứng rõ ràng v�?tác dụng điều tr�?sốt rét của artemisinin, GS Nick White �?người gắn bó gần c�?đời với bệnh sốt rét �?có lần t�?hỏi: “Nhiều nhà khoa học đã dùng chính cơ th�?mình đ�?thực nghiệm, tại sao tôi không làm được?�?Nick White muốn mắc bệnh sốt rét rồi dùng artemisinin t�?chữa cho mình!

Chào đời �?Anh, sau khi tốt nghiệp đại học London ngành dược vào năm 1971, Nick White tiếp tục nghiên cứu trong các lĩnh vực bệnh học, dược ứng dụng và điều tr�? Năm 1979, cơ duyên đưa ông đến Thái Lan làm việc cho chương trình nghiên cứu Y học nhiệt đới của đại học Oxford. Lúc này, ông và đồng nghiệp tình c�?đọc được một nghiên cứu khoa học của Trung Quốc v�?thanh hao hoa vàng tr�?sốt rét. Tò mò với loại thảo dược phương Đông, ông tìm hiểu rồi sau đó tiến hành nhiều nghiên cứu diện rộng và chi tiết trên bệnh nhân. Càng nghiên cứu, Nick White và đồng nghiệp càng thừa nhận rằng artemisinin hiệu qu�?hơn ký ninh trong điều tr�?sốt rét.

Tuy nhiên, artemisinin không phải không có nhược điểm. Người ta thấy rằng nếu ch�?s�?dụng artemisinin dưới bảy ngày, nguy cơ tái phát sốt rét rất cao (50%) và lâu dài có th�?dẫn đến lờn thuốc. Giải pháp đặt ra là phải kết hợp artemisinin với một loại thuốc khác. Nick White và đồng nghiệp đã thành công khi phối hợp artemisinin với mefloquine, trong khi thuốc đầu tác dụng nhanh và đào thải nhanh khỏi cơ th�?thì thuốc sau tác dụng chậm, giúp quét hết ký sinh trùng sốt rét còn lại trong máu.

Là giáo sư y học nhiệt đới của đại học Mahidol (Thái Lan) và đại học Oxford (Anh), Nick White quan tâm đến các bệnh nhiệt đới nặng như thương hàn, sốt xuất huyết, bạch hầu, viêm màng não, nhưng quan tâm đặc biệt nhất của ông vẫn là sốt rét. Ông nghiên cứu nhiều v�?dược lâm sàng các thuốc chống sốt rét, sinh lý bệnh và điều tr�?sốt rét th�?nặng, sốt rét �?thai ph�? T�?năm 1986 �?2001, ông tr�?thành giám đốc chương trình nghiên cứu Y học nhiệt đới Oxford, ngành Y học nhiệt đới, đại học Mahidol �?Thái Lan. Năm 1991, ông là một trong những người thành lập đơn v�?nghiên cứu lâm sàng đại học Oxford và Wellcome Trust, nằm trong bệnh viện Bệnh nhiệt đới TP.HCM. Hiện tại ông đứng đầu chương trình nghiên cứu Đông Nam Á của Wellcome Trust, gồm b�?ba quốc gia Thái Lan, Việt Nam, Lào, đóng góp rất nhiều trong nghiên cứu điều tr�?và phòng chống sốt rét.

Chiến đấu vì người nghèo

Nick White luôn dành một v�?trí quan trọng cho đối tượng người nghèo và tr�?em. Trong một công trình nghiên cứu có tính bước ngoặt vào năm 2005, ông và cộng s�?chứng minh artesunate �?một dẫn xuất của artemisinin �?có th�?làm giảm t�?l�?t�?vong của sốt rét th�?nặng đến hơn 1/3. Kết qu�?ngoạn mục này dẫn đến s�?thay đổi trong phác đ�?điều tr�?cho người lớn, nhưng lại không được ứng dụng cho tr�?em, đối tượng chiếm 1/5 s�?ca t�?vong hàng năm vì sốt rét. Ông lại tiếp tục làm việc. Tháng 11.2010, công trình nghiên cứu của ông đăng trên Lancet cho thấy artemisinin cũng hiệu qu�?trong việc giảm t�?vong �?tr�?em. Trong 5.000 tr�?em châu Phi b�?sốt rét, một nửa dùng artesunate và một nửa dùng ký ninh, kết qu�?trong nhóm đầu có 230 tr�?t�?vong, còn nhóm sau là 297 tr�? S�?khác nhau �?đây là 22%, không ngoạn mục như �?người lớn (khác biệt 35%), nhưng điều đáng nói là tr�?không b�?hôn mê nặng, co giật hay h�?đường huyết đe do�?cuộc sống. Nh�?bằng chứng này mà WHO đ�?ngh�?s�?dụng artesunate truyền tĩnh mạch như loại thuốc hàng đầu trong điều tr�?sốt rét nặng của tr�?em.

…………………………………….

>> Xem thêm chi tiết bài viết

(Nguồn:diễn đàn) 

Trung tuần tháng 2 này, một bàn tròn giữa các nhà giáo dục tại một trường đại học của Việt Nam và phái viên khoa học ph�?trách khu vực Đông Nam Á và Nam Á của Tổng thống M�?Barack Obama, GS-TS Rita Colwell đã thảo luận v�?cách thức thúc đẩy nghiên cứu khoa học trong các trường đại học đóng vai trò lớn hơn trong việc phát triển kinh t�?đất nước.

TTCT trò chuyện với bà Rita Colwell v�?ch�?đ�?này.

GS-TS Rita Colwell – Ảnh: Minh Đức

Bà Rita Colwell nhắc lại câu chuyện 25 năm trước, tia laser vô tình được phát hiện và bản thân người nghiên cứu lúc đó cũng không hình dung được hết những ứng dụng của tia laser vào cuộc sống hiện đại ngày nay. “Bởi vậy, tôi nghĩ nếu chúng ta đ�?ra chương trình nghiên cứu mà yêu cầu nó phải có ích và ch�?đầu tư nếu có ích thì s�?khó thúc đẩy s�?sáng tạo. Điều quan trọng là cân bằng h�?tr�?nghiên cứu khoa học cơ bản và các nghiên cứu có được t�?những ý tưởng sáng tạo�?

* Vậy làm th�?nào những quốc gia còn nhiều khó khăn, ngân sách eo hẹp như Việt Nam có th�?chọn nghiên cứu nào đ�?đầu tư cho có ích nhất?

– Ngân sách – rõ ràng là tiền thu�?của người dân làm việc vất v�? cực kh�?– phải được đầu tư ra sao cho hiệu qu�? điều đó rất quan trọng. Tôi và các cộng s�?vừa kết thúc nghiên cứu cho Chính ph�?Canada trên mười quốc gia phát triển, đ�?xem các quốc gia quyết định đầu tư vào các nghiên cứu lớn ra sao.

Đúng là có các ch�?s�?cần tham khảo như s�?lượng và chất lượng bài nghiên cứu khoa học được xuất bản, s�?sinh viên tốt nghiệp đại học, nhưng v�?cơ bản là cần các chuyên gia có tầm nhìn nhận định, đánh giá lĩnh vực nghiên cứu đó s�?đi tới đâu, cuối cùng là liên quan tới các chính sách vĩ mô của đất nước. Đó là một cơ ch�?đòi hỏi s�?đánh giá lẫn nhau giữa các bên.

Vậy bao nhiêu tiền đầu tư cho lĩnh vực nghiên cứu khoa học �?một quốc gia thì thích hợp? Hiện tại các quốc gia áp dụng t�?l�?2,5-3% GDP mỗi năm. Ngoài ra, các trường đại học cũng có những b�?phận tư vấn cho các nhà khoa học làm th�?nào đ�?trình bày k�?hoạch kinh doanh ý tưởng và thực hiện k�?hoạch kinh doanh đó. Các nhà nghiên cứu cũng cần biết làm th�?nào đ�?có th�?“bán�?ý tưởng của mình, như viết k�?hoạch kinh doanh, truyền thông với các đối tác, quản lý tài chính.

Tại M�? 5% trong 7 t�?USD ngân sách dành cho Qu�?Khoa học quốc gia M�?được dùng đ�?đầu tư vào các nghiên cứu nh�? sáng kiến cá nhân, ví d�?như các nghiên cứu �?ngay trường đại học. Đó là cách giúp các doanh nghiệp nh�? sáng kiến cá nhân phát triển.

Khi tính tới việc thúc đẩy phát triển nghiên cứu trong trường đại học, đừng quên một thành phần rất quan trọng là th�?h�?tr�? những học sinh cấp I, II hay III.

Tại M�? một chương trình mang tên K-12 rất thành công với việc đưa các sinh viên tốt nghiệp đại học, là k�?sư tr�?lại trường, tham gia giảng dạy cùng với giảng viên �?các môn khoa học, k�?thuật. Những người này được các học sinh xem như anh trai, ch�?gái của h�? tr�?thành hình mẫu đ�?các học trò noi theo, khơi gợi được cảm hứng trong các em v�?một mẫu người, ngh�?nghiệp mà các em hướng tới.

* Tình hình kinh t�?đang khó khăn trên th�?giới có ảnh hưởng nhiều tới ngân sách dành cho nghiên cứu không, thưa tiến sĩ?

– Không h�?ít đi. Thực t�?th�?nhìn Ireland dù tình hình kinh t�?đang rất khó khăn nhưng vẫn tiếp tục đầu tư lớn vào nghiên cứu, thậm chí còn tăng ngân sách cho nghiên cứu. Bởi h�?hiểu cách duy nhất đào được con đường thoát khỏi cái h�?hiện nay là tiếp tục đẩy mạnh h�?tr�?nghiên cứu, phát kiến…

* Bà nghĩ gì v�?điều mà nhiều nhà nghiên cứu Việt Nam cho hay h�?đang b�?kẹt giữa việc nghiên cứu, vì nếu nghiên cứu những vấn đ�?tiên tiến thì Việt Nam “chưa tới�? nhưng nghiên cứu vấn đ�?thấp thì Việt Nam lại không dùng đến vì đã nhập khẩu hết rồi?

– Tôi đã nghe nói v�?việc các nhà khoa học không có thời gian nghiên cứu và cũng cần có thêm đầu tư tài chính cho nghiên cứu. Tôi nghĩ Chính ph�?Việt Nam hiểu là phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu khoa học nếu muốn có nhiều công ty công ngh�?cao. S�?là sai lầm nếu chúng ta ch�?yêu cầu nghiên cứu những vấn đ�?phải giải quyết ngay thách thức của hiện tại, vì nếu Chính ph�?không ủng h�?những nghiên cứu cơ bản hay mang tính sáng tạo thì đất nước s�?không tr�?thành nước hàng trên v�?công ngh�?mà là theo đuôi.

Tôi cho rằng Chính ph�?s�?không muốn là nước theo sau như vậy. Bởi vậy, cần có một khoản trong ngân sách dành cho các nghiên cứu ý tưởng, cho các sáng kiến như vậy.

* Bà nghĩ th�?nào việc chính quyền đặt hàng các nhà nghiên cứu, chi tiền cho quá trình nghiên cứu và trong trường hợp nghiên cứu có kết qu�?kh�?thi thì h�?s�?mua lại?

– Không ai có th�?phỏng đoán được kết qu�?nghiên cứu. Tôi từng phải bảo v�?đ�?xuất ngân sách của mình dành cho nghiên cứu trước quốc hội. Khi được hỏi “Bà định phát hiện được bao nhiêu th�?với s�?tiền đó?�? tôi tr�?lời: “Làm sao tôi biết được!�? Vậy nên ta không đặt ra câu hỏi đó.

Câu hỏi cần thiết �?đây là: Những đ�?xuất nghiên cứu đó có đúng đắn v�?mặt khoa học không? Các nhà khoa học đó thật s�?có kh�?năng thực hiện đ�?tài không? H�?có một nền tảng và các nghiên cứu thành công trước đó không? H�?d�?kiến s�?làm gì với kết qu�?nghiên cứu? Xuất bản nghiên cứu khoa học hay chia s�?với cộng đồng?… Tất c�?đều được xét đến. Nhưng người xét duyệt không th�?nào nói kiểu: Tôi thích đ�?án này vì đó là ông em cột chèo với tôi, hoặc tôi thích vì nghe rất hay. Đó không phải là cách ra quyết định đúng.

Ta cũng không th�?nói hãy chi tiền cho tất c�?các đ�?án, vì có th�?một nghiên cứu trong s�?đó s�?thành công. Thay vì chính quyền đưa ra yêu cầu cho các nhà khoa học phải làm c�?th�?những nghiên cứu, h�?có th�?m�?rộng cánh cửa tiếp nhận ý tưởng t�?các nhà khoa học. Không th�?ch�?cấp tiền cho những đ�?xuất nghiên cứu mà nhà nước muốn. Cần phải có s�?cân bằng giữa nghiên cứu cơ bản và các nghiên cứu sáng tạo.

* Khi đến Việt Nam lần này, bà nói v�?ý tưởng đẩy mạnh các chương trình trao đổi nghiên cứu trong phòng thí nghiệm giữa các trường đại học M�?với Việt Nam và ngược lại. Bà đã gặp nhiều quan chức, các nhà khoa học, giảng viên �?Việt Nam. Vậy các cơ hội hợp tác sau đó s�?như th�?nào?

– Tôi s�?viết báo cáo và đưa ra gợi ý với Chính ph�?M�?v�?mối quan h�?hợp tác khoa học – k�?thuật này. Tôi nghĩ cần xây dựng mối quan h�?đối tác mạnh hơn trong các chương trình thí nghiệm nghiên cứu. Th�?giới đang thay đổi mới m�? cần s�?hợp tác và đối thoại. Cha tôi từng nói nếu ta s�?hữu th�?mà không tốn công sức nhưng vẫn có, hẳn th�?đó chẳng có giá tr�?gì. Bởi vậy, nếu ta phải dốc lực đ�?làm, xây dựng, đ�?s�?hữu, ta s�?trân trọng những gì mình có, bảo v�?và nuôi dưỡng nó.

* “B�?môn tôi  có khoảng 37 giảng viên, thì trong hướng của tôi v�?Microwave Engineering ch�?có khoảng 4 người thường xuyên nghiên cứu. Đ�?ứng dụng được �?Việt Nam, đ�?tài phải lạc hậu một chút. Nếu lạc hậu quá cũng không dùng được, hiện đại quá thì không kh�?thi v�?mặt ngân sách. Chúng tôi có nhiều giảng viên tốt nghiệp �?nước ngoài nhưng sau vài học k�?�?đây, h�?tìm cách ra nước ngoài vì �?đây không có gì đ�?làm�? TS PHAN HỒNG PHƯƠNG (Đại học Bách khoa TP.HCM) * “Ngân sách nhà nước dành cho nghiên cứu là hạn ch�? ch�?2% GDP. Nguồn kinh phí cho nghiên cứu �?các trường đại học t�?ngân sách nhà nước, ngân sách tỉnh. Đại học Cần Thơ có 45.000 sinh viên, ngân sách hoạt động hằng năm có 20% t�?h�?tr�?nghiên cứu, trong đó có 30% t�?Chính ph�? 30% t�?các tỉnh địa phương và 40% còn lại là t�?các chương trình hợp tác quốc t�? Như vậy là ph�?thuộc vào kh�?năng và nhân lực của trường đó mới có th�?làm thay đổi lĩnh vực nghiên cứu. Chúng tôi đã làm ba cách đ�?khuyến khích giảng viên nghiên cứu: 1/ Giảm thời gian giảng dạy xuống gần 50%. 2/ Tính thời gian nghiên cứu vào thời gian giảng dạy cho giảng viên đ�?h�?muốn nghiên cứu. 3/ Tiết kiệm một ít tiền t�?các nguồn ngân sách cho các nhà nghiên cứu tr�?thực hiện ý tưởng của mình�? PGS.TS HÀ THANH TOÀN (Hiệu trưởng Đại học Cần Thơ) * “Vì sao các chương trình nghiên cứu lại không ứng dụng được, không đáp ứng được nhu cầu của các doanh nghiệp hay của Chính ph�? cũng như yêu cầu phát triển? Chúng ta đều biết chức năng đại học là đào tạo và nghiên cứu. Nhưng �?Việt Nam, trường đại học ch�?có đ�?thời gian cho việc giảng dạy, nghiên cứu không phải là ưu tiên của h�? Lý do rất nhiều: giảng viên không có đ�?thời gian, các phòng thí nghiệm, đặc biệt �?các trường k�?thuật, cũ k�? lạc hậu, dành cho dạy học thì tạm được ch�?đ�?nghiên cứu thì không. Nó giải thích vì sao sinh viên tốt nghiệp không th�?đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp. Môi trường nghiên cứu không hấp dẫn, các th�?tục hành chính cản tr�? khối sản xuất đặt hàng nghiên cứu đại học không có. Đất nước chúng ta rất may mắn có khoáng sản, nhưng giá như chúng ta là Hàn Quốc, Nhật Bản, không có tài nguyên, thì chắc chắn s�?phải nghiên cứu và thúc đẩy được nghiên cứu�? Ông BÙI VĂN QUYỀN (V�?trưởng ph�?trách cơ quan đại diện B�?Khoa học – công ngh�?tại TP.HCM)

Việt Nam là nước đi sau v�?khoa học và công ngh�?(KH-CN). Ta du nhập cách làm KH-CN, ban đầu t�?các nước xã hội ch�?nghĩa Liên Xô và Đông Âu (�?miền Bắc), gần đây t�?các nước tư bản Âu-M�? Ý thức h�?và thiết ch�?của hai h�?thống hoàn toàn khác nhau, song tư duy và cách nghiên cứu khoa học lại khá giống nhau. Học h�? nhưng ta chẳng giống ai, có chăng ch�?là những b�?nổi bên ngoài, như các danh hiệu giáo sư, tiến s�? còn cốt lõi bên trong thì theo cách tư duy của mình- GS Phạm Duy Hiển.

Xem tiếp tại đây

Theo GS. Phạm Duy Hiển

(Nguồn: Ph�?N�?Today, 20/11/2012)